“Van wappie naar desinformatie: de wappie is inmiddels passé, want er schijnen teveel wappies te zijn als gevolg van desinformatie. Nu schijnt het zo te zijn dat wappies mensen zijn die zich graag verdiepen in informatie. Zij willen hun eigen conclusies kunnen trekken uit alle beschikbare informatie en niet alleen uit een selectie daarvan. Waar desinformatie te vinden is? U mag het zeggen.”
Enge woorden
‘Desinformatie’ begint een eng woord te worden. En het woord ‘complottheorie‘ trouwens ook. Instanties en mediaplatforms gebruiken deze woorden om uitingen die afwijken van hún norm te degraderen tot gevaarlijke onzin, leugens, hate speech en complottheorieën. Meestal zonder een daadwerkelijke discussie over de inhoud. Alleen hún oordeel is de echte waarheid.
Vroegâh
Vroeger, niet al te lang geleden, zeiden we gewoon dat iets onjuist was. Of een leugen. Of het was gewoon een andere mening. En in bepaalde gevallen kwamen we tot de conclusie dat een paar mannetjes dit samen bedacht hadden en dat was dan een complot. Soms moest de rechter eraan te pas komen en die zocht uit hoe het zat. En verder was het leven en laten leven.
Tegenwoordig krijg je bij het doen van bepaalde uitingen resoluut het verstikkende etiket desinformant of complottist opgeplakt. De gevolgen? Je kunt je baan erdoor verliezen. Je reputatie. Je platformaccount en bijbehorende connecties. Je vrienden. Zelfs je familie. En het valt op dat dit proces zich snel uitbreidt naar andere onderwerpen dan corona.
“Wanneer vormt een afwijkende mening of visie daadwerkelijk een gevaar voor de samenleving en waaruit bestaat dat gevaar dan?“
Gevaar voor de samenleving
Met richtlijnen, communicatieplannen en “intelligente” algoritmes voeren instanties zoals de Europese Unie hun strijd verder op tegen wat zij als desinformatie beschouwen. Uitingen die afwijken van “de norm” moeten van het internet verwijderd worden met de hulp van platformaanbieders.
Het motief dat keer op keer wordt gebruikt is dat afwijkende uitingen een gevaar voor de samenleving vormen. Dat gevaar moet dan wel aanzienlijk zijn en bewezen worden. En dat is nu juist het probleem, want dit is heel lastig aan te tonen. En al helemaal niet als de vermeende desinformatie wel degelijk klopt!
Voorbeeld
Niet al te lang geleden beweerden de instanties dat de vaccins besmetting voorkwamen. De kranten presenteerden dit met grote stelligheid. Zie bijvoorbeeld de krantenkoppen onderaan deze column. Met hun QR-code mochten gevaccineerde mensen overal binnenkomen, zelfs nog toen al bekend was dat zij anderen konden besmetten. De overheid liet dus zelf gevaarlijke situaties bestaan en schaadde hiermee actief haar eigen gezag.
De bewering dat vaccins besmetting niet tegenhielden, werd nog een tijd lang beschouwd als desinformatie. Mensen werden voor zulke uitspraken van social media platforms verwijderd of voor complotdenker uitgemaakt. Excuses zijn er nooit geweest.
Verstikkend
Moeten we dan allemaal maar hetzelfde denken, zeggen en doen? Het grootste gevaar van de samenleving is het laten verstommen van stemmen. En de inhoudelijke discussie wordt daarmee vermeden. Diversiteit, creativiteit en intellect worden op deze manier onderdrukt en zelfs verstikt. Juist die elementen die we nodig hebben om mens en maatschappij te laten groeien en bloeien.
Wat hebben we geleerd van eeuwen geschiedenis waarbij andersdenkenden keer op keer de mond werden gesnoerd of nog erger? De ervaring leert dat zo’n verstikkende samenleving geen stand houdt.
Wie bepaalt de norm?
En tot slot: wie bepaalt de norm? Het gaat om interpretaties en keuzes van mensen die het voor het zeggen hebben. Laten we dat vooral niet vergeten. Want er zijn meer deskundigen dan alleen degenen die voor instanties werken. Naast visie A kan ook visie B juist zijn. Moet je visie B dan maar bestrijden? Er moet ruimte blijven voor eerlijk onderzoek!
Als informatie echt onjuist is, dan mag je het desinformatie noemen. Zorg in dat geval als instantie voor een inhoudelijk waterdicht betoog en voer een eerlijke strijd met argumenten. Maar blijkbaar lukt het keer op keer niet om ‘het enige juiste verhaal’ waterdicht te maken…
“Strafrechtelijke vervolging is in de meeste gevallen niet haalbaar, maar via censuur of verdachtmakerij lukt het ook om anderen de mond te snoeren…“
Ter illustratie hieronder nog de stellige krantenkoppen van bekende media over wetenschappelijk onderzoek naar besmetting. Al na enkele maanden bleek het “bewijs” onjuist. De waarheid is dus betrekkelijk!
1. NOS-bericht van 1april 2021 met als titel:
2. Het Parool is zelfs nog stelliger:
